Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydając 29 kwietnia 2021 roku wyrok w sprawie C-19/20, odpowiedział na pięć pytań zadanych przez Sąd Okręgowy w Gdańsku. TSUE wypowiedział się między w kwestiach aneksowania umów, modyfikacji spornych zapisów umów przez Sąd czy też terminów wymagalności roszczeń dochodzonych przed sądami.
Ten miał wątpliwości co do wykładni niektórych przepisów unijnej dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Pytania miały następującą treść:
- Czy aneks zmieniający postanowienia abuzywne powoduje „naprawę” całej umowy?
- Czy w przypadku, kiedy umowa odsyła do kursu średniego NBP powiększonego lub pomniejszonego o bliżej nieokreśloną marżę, Sąd może wykreślić tylko fragment dotyczący marży banku?
- Czy wprowadzenie przez ustawodawcę przepisów nakładających na banki obowiązek szczegółowego określenia sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego wyliczana jest kwota kredytu oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu spowoduje, że odpowiedź na pytanie drugie będzie identyczna?
- Kiedy następuje moment wymagalności roszczeń stron w przypadku stwierdzenia nieważności umowy?
- Czy Sąd ma informować konsumentów o skutkach ewentualnego stwierdzenia nieważności umowy?
TSUE uznał, że:
- aneks zmieniający klauzule niedozwolone powoduję naprawę całej umowy tylko w przypadku, kiedy kredytobiorca wyraził na to świadomą i dobrowolną zgodę. W przeciwnym przypadku nadal chronią go przepisy wspomnianej dyrektywy, co ma miejsce w przeważającej większości wypadków w praktyce. Stanowi więc to korzystne rozwiązanie dla konsumentów w starciach z bankami.
- regulacja dotycząca ustalania przez bank kursu kupna i sprzedaży stanowi jedno zobowiązanie, więc Sąd nie może zmienić jego treści poprzez wykreślenie jego fragmentu. Dodatkowo TSUE ponownie zaznaczył, że zgodnie z dyrektywą nieuczciwe warunki w umowach między przedsiębiorcami a konsumentami nie są wiążące i należy je uznać za nieistniejące.
- moment ustalenia wymagalności roszczeń stron w przypadku stwierdzenia nieważności umowy zależy od przepisów prawa krajowego, ważne jest, aby została zagwarantowana ochrona konsumentów przewidziana w dyrektywie. TSUE nałożył więc obowiązek decydowania o rozwiązaniu tych kwestii na sądy krajowe, nie udzielając odpowiedzi wprost na to pytanie.
- sąd krajowy jest zobligowany do poinformowania kredytobiorcy o skutkach stwierdzenia nieważności umowy oraz o konsekwencjach usunięcia niedozwolonych klauzul z umowy, nawet wówczas, jeżeli reprezentowany jest przez zawodowego pełnomocnika.
Należy podkreślić, że chociaż postanowienia niniejszego wyroku są korzystne dla kredytobiorców, to wiele jego punktów jest zbyt ogólnikowych, brakuje konkretnych, bezpośrednich odpowiedzi na pytania prejudycjalne. Stanowi on jednak kolejny krok do ujednolicenia linii orzeczniczych w sporach dotyczących kredytów frankowych, co pozwala mieć nadzieję dla konsumentów na pozytywne dla nich rozstrzygnięcia na wokandach.
